Polska miała też być mocarstwem kolonialnym, bo „kolonie to honor Narodu i tętno Państwa Polskiego”. Mieczowcy domagali się dla Polski m.in. Kamerunu, Tanganiki i Madagaskaru, ale sądząc z wagi, jaką do tej kwestii przywiązywano w tekstach ideowych, był to zaledwie początek długiej listy przyszłych polskich kolonii. Po przeprowadzeniu poboru ochotniczego stan liczebny Wojska Polskiego w połowie stycznia 1919 wynosił 110 tysięcy żołnierzy. Ponieważ potrzeby armii rosły, zdecydowano się na ogłoszenie poboru regularnego. Na podstawie Tymczasowej Ustawy o Powszechnym Obowiązku Służby Wojskowej z 27 października 1918 ( Dz. U. 1918 nr 13 poz. Temat: Odrodzenie Rzeczypospolitej. -mały traktat wersalski - dokument dotyczący mniejszości narodowych, Naczelnik Państwa miał najwyższą władzę cywilną i wojskową w państwie. Był Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich, jego urząd miał duże znaczenie w zakresie stosunków międzynarodowych. Powoływał odpowiedzialnych przed sobą Sytuacja wyglądała inaczej po zakończeniu II wojny światowej, ponieważ wiele ważnych decyzji dotyczących terenów Polski zastało podjętych bez wiedzy Polaków. Już podczas konferencji paryskiej w 1919 roku Polacy mieli wpływ na wygląd granicy nowo powstałego państwa. . Odrodzenie Rzeczpospolitej 1. Polskie ugrupowania polityczne wobec wojny • Orientacja proaustryjacka – w razie wojny należy dążyć do połączenia Królestwa Polskiego z Galicją i utworzenia autonomicznego państwa polskiego pod berłem Habsburgów. Przywódcą był Józef Piłsudski. • Orientacja prorosyjska (Narodowa Demokracja) – Polacy powinni sprzymierzyć się z Rosją przeciwko cesarstwu niemieckiemu. Prawdziwym wrogiem Polski są Prusy. Przywódcą był Roman Dmowski. • Autonomia, to niezależność, prawo do samodzielnego decydowania o sprawach wewnętrznych jakiegoś narodu. • Tajny Związek Walki Czynnej został powołany w 1908 r. Przez Organizacje Bojowej Polskiej Partii z inicjatywy Józefa Piłsudskiego i Kazimierza Sosnowskiego. Głównym celem ZWC było zdobycie niepodległości. W 1910r. Utworzono Związek Strzelecki we Lwowie i Towarzystwo "Strzelec" w Krakowie. Władze austriackie pozwoliły na szkolenie wojskowej młodzieży. Z organizacji strzeleckich powstała I Kompania Kadrowa, jej komendantem był Józef Piłsudski. Kompania liczyła ok. 11 tys. członków. • 6 sierpnia 1914 r. Żołnierze Pierwszej Kadrowej wkroczyli do Królestwa Polskiego, licząc na wybuchu powstania narodowego przeciwko Rosji. Mieszkańcy przyjęli ich jednak dość nieufnie. Po 6 dniach zdobyto Kielce, a nawet wtedy do powstania nie doszło. • Pod koniec 1914r. Austriacy dzięki Naczelnemu Komitetowi Narodowemu, pozwolili na powołanie Legionów Polskich. Z oddziałów strzeleckich utworzono 1. Pułk Strzelców pod dowództwem Piłsudskiego, który skierowano do walka na lewym brzegu Wisły pod Opatowem. W grudniu 1914 r. przekształcono go w I Brygadę Legionów Polskich. • Józef Piłsudski dał się poznać, pomimo braku wykształcenia, jako doskonały taktyk i świetny dowódca. • Na początku 1915 r. powstała II Brygada, zwana Karpacką, jej ułani wsławili się szarżą pod Rokitną w czerwcu 1915r. W październiku II Brygada pod dowództwem gen. Józefa Hallera została skierowana na front nad rzeką Styr, gdzie dołączyła do I Brygady, która wraz z nowo utworzoną III Brygadą toczyła krwawe walki pozycyjne. Pod koniec 1915r. siły polskie liczyły 20 tys. żołnierzy. • Roman Dmowski – wybitny działacz polityczny II RP • Józef Piłsudski – marszałek Polski, wybitny polityk i mąż stanu. • Józef Haller – gen. i polityk, dowódca Brygad Legionów. Wspomagał i dowodził Błękitną Armią we Francji. • Polska miała szanse na uzyskanie ograniczonej autonomii. Obie strony walczące chciały zjednać sobie Polaków jako rekrutów. 6 sierpnia 1914r. naczelny wódz wojsk rosyjskich, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz, zapowiedział w swoim manifeście zjednoczenie ziem polskich po pokonaniu państw centralnych. Polska miała się odrodzić, ale pod berłem cara. • 5 listopada 1916r. władcy Niemiec i Austro-Węgier ogłosili akt, który proklamował powstanie Królestwa Polskiego. Kwestia niepodległości dla Polski stała się problemem międzynarodowym. Akt ten, zapowiadał utworzenie państwa polskiego po pokonaniu Ententy, ale nie precyzował jego granic. • Rok później na ziemiach zaboru Rosyjskiego została utworzona Rada Regencyjna (przez Niemców), która miała do czasu powołania króla, stanowić władze w Królestwie Polskim, lecz był całkowicie zależna od Niemiec. • RĘKOJMIA – gwarancja • Po rewolucji lutowej, Rząd Tymczasowy wydał odezwę, w której obiecał stworzenie niepodległej Polski. W marcu 1917r. w orędziu do narodu polskiego Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i żołnierskich przyznała Polsce prawo do całkowitej niepodległości. • W czerwcu 1917 r. rozpoczęto tworzenie Armii Polskiej, a w Paryżu znalazł swoją siedzibę Komitet Narodowy Polski z Romanem Dmowskim na czele. We wrześniu Komitet został uznany przez Francję za reprezentację polityczną Polski, a po uznaniu go przez Włochy i Wielką Brytanię w lutym 1918r. otrzymał władzę zwierzchnią nad Armią Polską. • INTERNOWANIE – przymusowe zamknięcie w specjalnym obozie osób uznanych za groźne dla państwa. • W lipcu 1917r. Piłsudski wezwał swoich legionistów do odmówienie złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemieckim. Legionistów z I i III Brygady, którzy byli obywatelami austriackimi, wcielono do armii Austro-Węgier, a pozostałych internowano w obozach w Sczypiornie. Józef Piłsudski został uwięziony w twierdzy wojskowej w Magdeburgu. • 8 stycznia 1918r. Woodrow Wilson, zaproponował w swoim orędziu warunki pokoju w Europie. Również w tym orędziu zawarł utworzenie niepodległej polski z dostępem do morza. • INTEGRALNOŚĆ – niepodzielność • Bolszewicy ogłosili zawieszenie broni, obawiając się niemieckiej ofensywy. Jednak po odrzuceniu niemieckich warunków rozmowy pokojowe przerwano, a Niemcy wznowili działania wojenne. • Aby zapobiec całkowitej klęsce Rosji, rząd radziecki poprosił o rozejm. W czasie walk z Rosją w lutym 1918r. Niemcy podpisały traktat pokojowy z Ukrainą. Na jago mocy Ukraińska Republika Ludowa otrzymała od Niemców Chełmszczyznę i część Polesia, co wywołało liczne protesty Polaków. • W marcu 1918r. w Brześciu Litewskim podpisano traktat pokojowy pomiędzy Rosją i Niemcami. Traktat ten pozostawił los ziem polskich w rękach niemieckich. 2. Powstanie państwa polskiego i pierwsze rządy • Edward Rydz-Śmigły – marszałek Polski. Oficer I Brygady Legionów • Po podpisaniu zawieszenia broni oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej, powstałej z Polskich Drużyn Strzeleckich i Związku Strzeleckiego, rozpoczęły rozbrajanie żołnierzy niemieckich na ulicach miast. • Już 19 października 1918r. na Śląsku Cieszyńskim powstała Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego, a 9 dniu później w Krakowie Polska Komisja Likwidacyjna z Wincentym Witosem na czele. • 7 listopada 1918r. został powołany Tymczasowy Rząd Polski, przez Polką Partię Socjalistyczną i Polskie Stronnictwo Ludowe. Siedzibą tego rządu był Lublin. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły. • Po wybuchu rewolucji w Niemczech, z więzienia w Magdeburgu został zwolniony Józef Piłsudski. • 11 listopada 1918r. Rada Regencyjna przekazała mu naczelne dowództwo nad tworzącym się wojskiem, a w trzy dni później rozwiązała się, oddając Piłudskiemu jako Naczelnikowi Państwa, władzę. • Na pierwszego premiera Piłsudski powołał socjalistę, Jędrzeja Moraczewskiego, który zaczął organizować władzę administracyjną w państwie. Ogłoszono równouprawnienie obywateli. Wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne i minimum płacy. Rząd ten nie został uznany przez Ententę i podał się do dymisji. Nowym premierem został Ignacy Paderewski. • Prawica i centrum: ND ( Narodowa Demokracja ); ChD ( Chrześcijańska Demokracja ) • Ludowe – centrowe: PSL ( Polskie Stronnictwo Ludowe ) Piast • Ludowe – lewicowe: PSL ( Polskie Stronnictwo Ludowe ) Wyzwolenie • Lewicowe: PPS ( Polska Partia Socjalistyczna ); KPRP ( Komunistyczna Partia Robotnicza Polska ) • Ignacy Paderewski – pianista; jeden z założycieli KNP • Ignacy Daszyński – komuch; polityk; poseł • Wincenty Witos – działacz ruchu ludowego i mąż stanu, 3-krotny premier RP • 17 marca 1921 – konstytucja marcowa 3. Walka o granice wschodnie • W polityczne polskiej powstały dwie koncepcje zasięgu państwa na wschodzie. Józef Piłsudski obawiając się Rosji, uważał, iż Polska jako najsilniejsze państwo w Europie Środkowej powinna wraz z Litwą, Białorusią i Ukrainą stworzyć silne państwo federacyjne. Była to tzw. Koncepcja federacyjna. Przeciwstawiał się jej wpływowy przywódca endecji Roman Dmowski, który realizował program inkorporacyjny. Dmowski chciał przyłączenia (inkorporacji) do ziem rdzennie polskich (za które uważał cały zabór pruski, Kongresówkę, Galicję i Wileńszczyznę), część ziem zachodniej Białorusi i Ukrainy oraz Litwę, na których mieszkał znaczny odsetek Polaków. Państwo miało mieć charakter narodowy. • ASYMILACJA – wchłonięcie • FEDERACJA – związek państw • W nocy z 31 października na 1 listopada 1918r. ukraińskie oddziały wojskowe opanowały Lwów oraz Galicję Wschodnią po Przemyśl. Z braku wojska w obronie Lwowa stanęli jego mieszkańcy. Po trzech tygodniach nadeszły regularne oddziały Wojska Polskiego, które wyparły wojska ukraińskie i opanowały miasto • Armia Czerwona wspierała komunistów na terenach zajmowanych przez wojsko. Tworzono na nich czerwone republiki radzieckie. W latach 1918-1919 powstały czerwone rządy dla Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Piłsudski obawiając się bolszewików pierwszy uderzył na Litwę i Wilno. Walki trwały na Polesiu i nad Niemnem. W kwietniu 1919r. oddziały polskie wraz z Piłsudskim wyzwoliły Wilno, Lidę, Nowogródek i Baranowicze. W lipcu Polacy zdobyli Mińsk, a w już w listopadzie rozpoczęto rozmowy pokojowe. Wojska carskiego gen. Antona Denikina toczyły zwycięskie walki z Armią Czerwoną, której groziła klęska. Piłsudski przerwał natarcie, by umożliwić czerwonym pokonanie białych. Bolszewicy jednak po zwycięstwie nad wojskami carskimi zerwały rozmowy pokojowe. • Zimą 1919/1920r. Polacy wspólnie z Łotyszami odbili Dyneburg. Rydz-Śmigły przekazał je niepodległej Łotwie. • Toczyły się walki z Ukrainą, o panowanie nad Galicją. Dlatego powracające z Francji wojska gen. Hallera zostały skierowane na południowy wschód. Wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana Semena Petlury musiały walczyć na drugim froncie z bolszewikami, którzy chcieli stworzyć Ukraińską Republikę Radziecką. W tej sytuacji ataman Prtlura podpisał z Piłsudskim układ sojuszniczy. Zjednoczone wojska ruszyły na Kijów, aby odbić miasto z rąk wroga. 7 maja 1920r. Kijów został odzyskany. Po kontrnatarciu 1. Armii Konnej Siemiona Budionnego wojska polskie opuściły Kijów i rozpoczęły odwrót. • ATAMAN – dowódca wojsk i naczelnik osiedli kozackich na Ukrainie 4. Wojna z bolszewikami • Zajęcie Kijowa rozbudziło nacjonalizm rosyjski. Do Armii Czerwonej zgłosiło się ok. 40 tys. carskich oficerów. Po wodzą Tuchaczewskiego uderzyli na słabnące siły polskie (I ofensywa). Na początku lipca 1920r. nastąpiła II ofensywa, armia czerwona zajęła wówczas Mińsk, Grodno, Wilno, Białystok. Na tych ziemiach utworzono Tymczasowy Komitet Rewolucji Polski, który miał być przyszłym rządem Polskiej Republiki Radzieckiej (Marchlewski; Dzierżyński) • Zagrożenie Polski przez zwycięstwa rosyjskie doprowadziło do powstania Rady Obrony Państwa (Piłsudski). Powołano Rząd Obrony Narodowej, na czele z Wincentym Witosem. Premier Grabski pojechał do Belgii, do Spa, prosząc wojska sprzymierzone o pośrednictwo w rozmowach z Rosją. • Wielka Brytania podjęła się pośrednictwa, ale zażądała by granica wschodnia powstała na linii Kurzona (dawna granica Królestwa Polskiego). Podczas rozmów w Mińsku bolszewicy zażądali: ograniczenia Armii Polskiej do 50 tys., swobodny tranzyt przez Polskę, oddanie nadwyżek broni. Anglicy poparli Rosyjskie stanowisko, a Francuzi i US – Polskę. • W tym czasie Armia Czerwona przekonana o swej przewadze rozpoczęła atak na Warszawę. 15 sierpnia Rosjanie zostali powstrzymani. Polacy ruszyli do kontruderzenia. Wojska rosyjskie rozpoczęły odwrót. • Jednak Tuchaczewski przegrupował wojska i chciał raz jeszcze uderzyć na Warszawę. Polacy uprzedzili go i nad Niemnem ostatecznie rozbili Armię Czerwoną. Na południu pod Komarowem, Armia Konna Budionnego została rozbita przez wojska gen. Hallera. W październiku 1920r. zawarto rozejm i rozpoczęto rozmowy pokojowe. • 18 marca 1921r. w Rydze podpisano traktat między Rosją Radziecką, Polską i Ukrainą. Włączono do polski ziemie zamieszkałe przez Białorusinów i Ukraińców. Polska uzyskała korzystniejsze granice. • Uciekająca Armia Radziecka oddała Litwinom Wilno. Jednak na rozkaz Piłsudskiego gen. Żeligowski zajął Wilno. Utworzono Litwę Środkową, którą w 1920r. sejm przyłączył do Polski. Litwini nie uznali tego Faktu, uważali że Wilno jest pod okupacją. 5. Ustalenie granic Polski • Na konferencji paryskiej komisja przyznała Polsce Wielkopolskę i Pomorze Wschodnie bez Gdańska, 8021 który został wolnym miastem. Na terenach spornych z Niemcami postanowiono przeprowadzić plebiscyt. Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego, Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla mieli sami wybrać czy chcą należeć do Polski czy do Niemiec lub Czechosłowacji. Plebiscyt przeprowadzono w lipcu, a w tym samym czasie Armia czerwona zbliżała się do Warszawy. Prawie we wszystkich gminach wygrali Niemcy, poprzez dobre zorganizowanie i propagandę. • PLEBISCYT – powszechne głosowanie całej ludności • Polska Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego i czechosłowacka Rada Narodowa Śląska dokonały podziału spornych ziem wg kryterium etnicznego. Czechosłowacja wykorzystując zaangażowanie Polski w walki z Niemcami i Ukrainą, niespodziewanie zajęła Cieszyn, lecz samoobrona mieszkańców powstrzymała atak. NA terenach spornych miał być przeprowadzony plebiscyt. Mimo to w lipcu 1920r. podczas ofensywy bolszewików na Warszawę, zwycięskie mocarstwa przyznały Czechom większą część obszary spornego na Śląsku Cieszyńskim. • W grudniu 1918r. polski Sejm Dzielnicowy Wielkopolski uchwalił włączenie tej prowincji do państwa polskiego. Podczas pobytu Ignacego Paderewskiego w Poznaniu 27 grudnia 1918r. Niemcy dokonali wielu prowokacji: zrywano polskie flagi, próbowano rozpędzić witające Paderewskiego tłumy i ostrzelano hotel. Polacy odpowiedzieli strzałami. To wszystko przerodziło się w powstanie Wielkopolski. Nad Armią Wielkopolską dowodził gen. Józef Dowbór-Miśnicki. Polacy zajęli większość Wielkopolski, a miesiąc później podpisano rozejm w Trewirze. Zgodnie z decyzją sprzymierzonych nad losem granicy miał zadecydować plebiscyt, ale ani Niemcom, ani Polakom nie pasowało to. Niemcy mając przewagę we władzy, nasilali terror antypolski, aby zastraszyć Polaków. Ale w nocy 16-17 sierpnia 1919r. wybuchło powstanie. Walki objęły inne powiaty, a na Górnym Śląsku wybuchły strajki. Niemcy jednak przeprowadzili pacyfikację ludności. • PACYFIKACJA – stłumienie powstania przy użyciu siły • SiPo – policja bezpieczeństwa (niemiecka) • Na tereny sporne przybyły wojska Francuskie i Włoskie. Polskim komisarzem plebiscytowym mianowano Wojciech Korfantego, jego siedzibą został Bytom. Podczas ofensywy radzieckiej na Warszawę w lipcu i sierpniu 1920r. rozpoczęło się II powstanie śląskie. Została rozwiązana SiPo, a na jej miejsce powołano policję plebiscytową. • 20 marca 1921r. na Górnym Śląsku przeprowadzono plebiscyt. Niemcy sprowadzili ok. 200 tys. Niemców urodzonych na Śląsku. Niemcy wygrały 700:480 tys. głosów. W nocy 2-3 maja rozpoczęło się trzecie powstanie śląskie. Wreszcie komisji koalicyjnej udało się doprowadzić do rozejmu. Polsce przypadło 29% śląska (50% hut; 76% kopalń). • Obszar RP wynosił 388 tys. km2. Ludność liczyła około 27 mln. • Mniejszości w Polsce: Polacy 65%; Ukraińcy 14%; Żydzi 9%; Białorusini 5%; Niemcy 2%; Inne 5%. • Granice: W. M. Gdańsk 121km 2,2%; Litwa 521km 9,6%; Łotwa 106km 2%; ZSSR 1412km 26%; Rumunia 347km 6,5%; Czechosłowacja 984km 18,4%; Niemcy 1912km 35,4%. To pytanie ma już najlepszą odpowiedź, jeśli znasz lepszą możesz ją dodać ażór Z chwilą zakończenia I wojny Polska po 123 latach odzyskała przed zakończeniem wojny prezydent USA w swoim przemówieniu, w punkcie 13 zawarł potrzebę utworzenia Polski. 11 listopada 1918 w Compiegne Niemcy podpisali kapitulację i tak zakończyła się I wojna światowa, w ten sam dzień Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu władzę, 14 XI przejął też władzę cywilną. Rozpoczęły się walki o granice, wybuchły 3 powstania śląskie, jedyne zwycięskie powstanie w historii Polski tj. Powstanie Wielkopolskie, oraz walki o Lwów i tereny wschodnie. o 19:37 europejskie, które padły ofiarą agresji Niemiec i Włoch – wymienia cele, jakie przyświecały państwom totalitarnym w polityce zagranicznej – identyfikuje postać Francisco Franco – przedstawia przyczyny i skutki wojny domowej w Hiszpanii – przedstawia przyczyny Anschlussu Austrii – wymienia postanowienia konferencji w Monachium – charakteryzuje kolejne etapy podboju Europy przez Adolfa Hitlera do sierpnia 1939 r. proces militaryzacji Niemiec – wymienia strony walczące ze sobą w hiszpańskiej wojnie domowej – omawia okoliczności zwołania konferencji monachijskiej – przedstawia skutki decyzji podjętych na konferencji monachijskiej – charakteryzuje sytuację w Europie pod koniec lat 30. XX w. – wyjaśnia wpływ polityki appeasementu na politykę zagraniczną Niemiec – charakteryzuje włoską ekspansję terytorialną do 1939 r. – wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Japonii na Dalekim Wschodzie 1. Odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej Uczeń: – zna daty: przekazania władzy wojskowej Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (11 XI 1918) – identyfikuje postacie: Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Tymczasowy Naczelnik Państwa – zna datę: powołania rządu Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI 1918) – identyfikuje postacie: Ignacego Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu unifikacja – zna daty: powstania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej (7 XI 1918), powstania Naczelnej Rady Ludowej (14 XI 1918), Uczeń: – zna daty: powstania Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego (19 X 1918), powstania Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (28 X 1918), przekazania władzy cywilnej Józefowi Uczeń: – ocenia polityczne starania Polaków w przededniu odzyskania niepodległości – ocenia rolę, jaką odegrał Józef Piłsudski w momencie odzyskania niepodległości 39 Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego – wymienia pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich – omawia okoliczności przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego Daszyńskiego, Jędrzeja Moraczewskiego, Ignacego Jana Paderewskiego – określa zasięg wpływów pierwszych ośrodków władzy – opisuje działania pierwszych rządów polskich po odzyskaniu niepodległości – omawia dążenia władz polskich do uzyskania przez Polskę uznania międzynarodowego wydania dekretu o powołaniu Tymczasowego Naczelnika Państwa (22 XI 1918), powołania rządu Ignacego Jana Paderewskiego (I 1919) – przedstawia sytuację międzynarodową jesienią 1918 r. – wyjaśnia, w jaki sposób sytuacja międzynarodowa, która zaistniała pod koniec 1918 r., wpłynęła na odzyskanie niepodległości przez Polskę Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną (14 XI 1918), Tymczasowego Komitetu Rządzącego we Lwowie (24 XI 1918) – przedstawia założenia programowe pierwszych ośrodków władzy 2. Walka o granicę wschodnią Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu: „cud nad Wisłą” – zna daty: Bitwy Warszawskiej (15 VIII 1920), pokoju w Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: koncepcja inkorporacyjna, koncepcja federacyjna, Rada Obrony Państwa „bunt” Żeligowskiego Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu linia Curzona – zna daty: układu z Symonem Petlurą (IV 1920), powołania Rady Obrony Państwa (VII 1920), Uczeń: – zna daty: utworzenia Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (X/XI 1918), polskiej ofensywy wiosennej (1919), powstania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec ekspansji ukraińskiej w Galicji Wschodniej – ocenia postanowienia pokoju ryskiego 40 Rydze (18 III 1921) – wskazuje na mapie granicę wschodnią ustaloną w pokoju ryskim – przedstawia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – wymienia postanowienia pokoju ryskiego – zna daty: bitwy nadniemeńskiej (22–28 IX 1920), „buntu” Żeligowskiego (9 X 1920) – identyfikuje postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Lucjana Żeligowskiego, Wincentego Witosa, Michaiła Tuchaczewskiego – omawia koncepcje polskiej granicy wschodniej – wskazuje na mapie miejsca bitew stoczonych z Rosjanami w 1920 r. – omawia przebieg Bitwy Warszawskiej i jej skutki – przedstawia, w jaki sposób Polska przyłączyła ziemię wileńską włączenia Litwy Środkowej do Polski (III 1922) – identyfikuje postacie: Symona Petlury, Tadeusza Rozwadowskiego, Władysława Sikorskiego, Siemiona Budionnego – wskazuje na mapie tereny zajęte przez Armię Czerwoną do sierpnia 1920 r. – porównuje koncepcję inkorporacyjną i federacyjną – opisuje przebieg ofensywy bolszewickiej w 1920 r. – przedstawia przebieg i skutki kontrofensywy polskiej w 1920 r. (VII 1920), przekazania Wilna przez bolszewików Litwinom (VII 1920), bitwy pod Zadwórzem (1920), bitwy pod Komarowem (31 VIII 1920) – identyfikuje postacie: Feliksa Dzierżyńskiego, Juliana Marchlewskiego – przedstawia przyczyny i przebieg konfliktu polsko- -ukraińskiego pod koniec 1918 i 1 1919 r. – omawia okoliczności podjęcia przez wojska polskie wyprawy kijowskiej i jej skutki 41 Tajemnice sprzed wieków – Jak doszło do „cudu nad Wisłą”? Uczeń: – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wyjaśnia, dlaczego Bitwę Warszawską nazwano „cudem nad Wisłą” Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mobilizacja – zna datę opracowania planu Bitwy Warszawskiej (5/6 VIII 1920) – omawia plany strategiczne wojsk polskich przed Bitwą Warszawską Uczeń: – identyfikuje postacie: Władysława Sikorskiego, Tadeusza Rozwadowskiego – przedstawia postaci, które miały wpływ na wynik Bitwy Warszawskiej Uczeń: – identyfikuje postacie Maxime’a Weyganda, Józefa Hallera, Edgara Vincenta lorda d’Abernona – charakteryzuje spór o autorstwo zwycięstwa Polaków w Bitwie Warszawskiej Uczeń: – ocenia postawy Polaków wobec zagrożenia niepodległości ze strony bolszewików – ocenia spór wokół autorstwa planu Bitwy Warszawskiej 3. Kształtowanie się granicy zachodniej i południowej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu plebiscyt – zna datę wybuchu powstania wielkopolskieg o (27 XII 1918) – wskazuje na mapie obszar Wolnego Miasta Gdańska, obszary plebiscytowe – wymienia wydarzenia, które miały Uczeń: – zna daty: plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu (11 VII 1920), plebiscytu na Górnym Śląsku (20 III 1921), trzeciego powstania śląskiego (V–VII 1921) – identyfikuje postacie: Ignacego Jana Paderewskiego, Wojciecha Korfantego – wskazuje na mapie obszar powstania wielkopolskiego Uczeń: – zna daty: przybycia Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania (26 XII 1918), pierwszego powstania śląskiego (VIII 1919), zaślubin Polski z morzem (10 II 1920), podziału Śląska Cieszyńskiego (VII 1920), drugiego powstania śląskiego (VIII 1920) – identyfikuje postacie: Józefa Dowbora-Muśnickiego, Józefa Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu konwencja górnośląska – opisuje konflikt polsko-czechosłowacki i jego skutki – przedstawia proces kształtowania się zachodniej i północnej granicy państwa polskiego Uczeń: – ocenia postawę Polaków wobec sytuacji politycznej w Wielkopolsce w końcu 1918 r. – ocenia przyczyny klęski Polski w plebiscycie na Warmii, Mazurach i Powiślu – ocenia postawę Polaków wobec walki o polskość Śląska 42 wpływ na kształt zachodniej granicy państwa polskiego – wyjaśnia, jakie znaczenie dla niepodległej Polski miał dostęp do morza – omawia przebieg i skutki powstania wielkopolskiego – omawia okoliczności plebiscytów Warmii, Mazurach i Powiślu oraz na Górnym Śląsku – przedstawia przyczyny i skutki powstań śląskich Hallera – wskazuje na mapie zasięg powstań śląskich, Śląsk Cieszyński – przedstawia okoliczności zaślubin Polski z morzem II Rzeczpospolita w latach 1921-1939 1. Rządy parlamentarne Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Naczelnik Państwa, konstytucja marcowa – zna daty: uchwalenia konstytucji marcowej (17 III 1921), wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta (XII 1922) – identyfikuje Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: system parlamentarny, czynne i bierne prawo wyborcze, hiperinflacja, wojna celna – zna daty: pierwszych wyborów do sejmu ustawodawczego (26 I 1919), zabójstwa prezydenta Gabriela Narutowicza (16 XII 1922) Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: mała konstytucja, partyjniactwo – zna datę wprowadzenia podziału na województwa (1919), uchwalenia małej konstytucji (20 II 1919) – wymienia postanowienia małej konstytucji – omawia okoliczności i skutki zamachu na Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: sejm ustawodawczy, Zgromadzenie Narodowe, kontrasygnata – identyfikuje postacie: Romana Rybarskiego, Maurycego Zamoyskiego, Jana Baudouin de Courtenaya – przedstawia okoliczności pierwszych wyborów prezydenckich – charakteryzuje scenę polityczną II Rzeczypospolitej Uczeń: – ocenia pozycję ustrojową Naczelnika Państwa – ocenia rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 43 postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Gabriela Narutowicza, Stanisława Wojciechowski ego – omawia postanowienia konstytucji marcowej – identyfikuje postacie: Wincentego Witosa, Wojciecha Korfantego, Ignacego Daszyńskiego, Władysława Grabskiego – charakteryzuje zadania, jakie stanęły przed władzami odradzającej się Polski prezydenta Gabriela Narutowicza – przedstawia przejawy kryzysu rządów parlamentarnych – charakteryzuje rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926 – wyjaśnia wpływ słabości politycznej rządów parlamentarnych na pozycję międzynarodową II Rzeczypospolitej 2. Zamach majowy i rządy sanacji Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: zamach majowy, sanacja, konstytucja kwietniowa – zna daty: początku zamachu majowego (12 V 1926), uchwalenia konstytucji kwietniowej (23 Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: piłsudczycy, obóz sanacyjny, autorytaryzm, wybory brzeskie, proces brzeski – zna daty: dymisji rządu i prezydenta Stanisława Wojciechowskiego (14 V 1926), wyborów brzeskich (XI 1930), procesu brzeskiego (1932) – identyfikuje Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: dekret, nowela sierpniowa, Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Centrolew, „cuda nad urną” – zna daty: uchwalenia noweli sierpniowej (2 VIII 1926), wyboru Ignacego Mościckiego na prezydenta (1 VI 1926), śmierci Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: grupa pułkowników, grupa zamkowa, Obóz Zjednoczenia Narodowego – zna daty: powołania rządu „Chjeno-Piasta” (10 V 1926), powstania BBWR (1928), powstania Centrolewu (1929), Kongresu Obrony Prawa i Wolności (29 VI 1930), powstania OZN-u (1937) Uczeń: – charakteryzuje polski autorytaryzm na tle przemian politycznych w Europie – ocenia zamach majowy i jego wpływ na losy II Rzeczypospolitej i jej obywateli – ocenia metody, jakimi władze sanacyjne walczyły z opozycją polityczną 44 IV 1935) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego, Ignacego Mościckiego – opisuje skutki polityczne i ustrojowe zamachu majowego – charakteryzuje rządy sanacyjne – przedstawia postanowienia konstytucji kwietniowej postacie: Wincentego Witosa, Stanisława Wojciechowskiego, Macieja Rataja – omawia przyczyny zamachu majowego – charakteryzuje przebieg zamachu majowego Józefa Piłsudskiego (12 V 1935) – identyfikuje postacie: Walerego Sławka, Edwarda Rydza-Śmigłego, Władysława Sikorskiego – przedstawia politykę sanacji wobec opozycji – omawia rządy sanacyjne po śmierci Józefa Piłsudskiego – identyfikuje postacie: Kazimierza Bartla, Adama Koca – porównuje pozycję prezydenta w konstytucjach marcowej i kwietniowej Społeczeństwo i gospodarka II Rzeczypospolite j Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: Polska A i Polska B, Centralny Okręg Przemysłowy – wskazuje na mapie obszar Polski A Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu reforma walutowa – zna daty: reformy walutowej Władysława Grabskiego (1924), rozpoczęcia budowy Gdyni (1921), rozpoczęcia budowy COP–u Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu reforma rolna – zna daty: ustawy o reformie rolnej (1920 i 1925), początku wielkiego kryzysu (1929) – przedstawia problemy gospodarcze, z Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu magistrala węglowa – wskazuje na mapie przebieg magistrali węglowej – opisuje sposoby przezwyciężania trudności gospodarczych przez władze Uczeń: – ocenia wpływ reform Władysława Grabskiego na sytuacje gospodarczą II Rzeczypospolitej – ocenia znaczenie portu gdyńskiego dla gospodarki II Rzeczypospolitej – ocenia gospodarczą działalność Eugeniusza 45 i Polski B, obszar COP-u, Gdynię – wymienia różnice między Polską A i Polską B – wyjaśnia, jaką rolę gospodarczą odgrywał Centralny Okręg Przemysłowy (1937) – identyfikuje postacie: Eugeniusza Kwiatkowskiego, Władysława Grabskiego – omawia reformy rządu Władysława Grabskiego – przedstawia przyczyny budowy portu w Gdyni i jego znaczenie dla polskiej gospodarki – przedstawia założenia 4-letniego planu gospodarczego Eugeniusza Kwiatkowskiego i jego realizację jakimi borykała się Polska po odzyskaniu niepodległości – omawia założenia i realizację reformy rolnej – charakteryzuje wielki kryzys gospodarczy w Polsce II Rzeczypospolitej – przedstawia działania podjęte w celu modernizacji gospodarki Polski w dwudziestoleciu międzywojennym Kwiatkowskiego Społeczeństwo odrodzonej Polski Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu analfabetyzm – omawia strukturę narodowościo wą i wyznaniową Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: asymilacja narodowa, asymilacja państwowa, getto ławkowe – zna datę reformy Janusza Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: numerus clausus – opisuje sytuację społeczną Polski w międzywojennej Polsce – charakteryzuje Uczeń: – zna daty: przeprowadzenia spisów powszechnych w II Rzeczypospolitej (1921 i 1931), zbliżenia się Ruchu Narodowo-Radykalnego do Obozu Zjednoczenia Narodowego (1937) Uczeń: – ocenia położenie mniejszości narodowych w II Rzeczypospolitej – ocenia politykę władz II Rzeczypospolitej wobec mniejszości narodowych 46 II Rzeczypospoli tej – wyjaśnia, w jaki sposób władze odrodzonego państwa polskiego walczyły z analfabetyzme m Jędrzejewicza (1932) – identyfikuje postać Janusza Jędrzejewicza – przedstawia strukturę społeczną II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, na czym polegać miała asymilacja narodowa i państwowa – omawia rozwój edukacji w II Rzeczypospolitej politykę władz II Rzeczypospolitej wobec Ukraińców – omawia stosunki polsko–żydowskie – wymienia przykłady wyższych uczelni funkcjonujących w II Rzeczypospolitej – charakteryzuje przykłady realizacji polityki asymilacyjnej w latach 30. XX w. Osiągnięcia II Rzeczypospolitej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Enigma – identyfikuje postać Władysława Reymonta – przedstawia najważniejsze osiągnięcia kultury polskiej w dwudziestoleci u Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: – zna datę otrzymania Literackiej Nagrody Nobla przez Władysława Reymonta (1924) – identyfikuje postacie: Stefana Żeromskiego, Zofię Nałkowską, Marię Dąbrowską, Witolda Gombrowicza, Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: modernizm, ekspresjonizm, funkcjonalizm, lwowska szkoła matematyczna – identyfikuje postacie: Brunona Schulza, Eugeniusza Bodo, Franciszka Żwirki, Stanisława Wigury – wymienia Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: awangarda, styl narodowy, katastrofizm, formizm, skamandryci, art déco, Awangarda Krakowska, – zna daty: powstania PKP (1926), powstania PLL LOT (1929) – identyfikuje postacie: Tadeusza Kotarbińskiego, Floriana Znanieckiego, Stefana Banacha, Hugona Steinhausa Uczeń: – charakteryzuje kierunki w sztuce i architekturze II Rzeczypospolitej – ocenia dorobek kultury i nauki polskiej w okresie międzywojennym 47 międzywojenn ym Juliana Tuwima, Stanisława Ignacego Witkiewicza – wymienia przedstawicieli polskiej literatury w dwudziestoleciu międzywojennym – prezentuje osiągnięcia polskiej literatury w okresie dwudziestolecia międzywojennego – wymienia osiągnięcia polskich naukowców w dziedzinie nauk matematycznych przedstawicieli nauk matematycznych, twórców filmu i sztuki w Polsce międzywojennej – przedstawia rozwój kinematografii polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym – wymienia architektów tworzących w okresie II Rzeczypospolitej i ich osiągnięcia – przedstawia nurty w polskiej literaturze oraz grupy poetyckie, jakie rozwinęły się w okresie dwudziestolecia międzywojennego II Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej Uczeń: – zna datę układu polsko-francuskiego (II 1921) – identyfikuje postać Józefa Piłsudskiego – wymienia sojusze, jakie zawarła Polska w dwudziestoleci Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: „korytarz”, polityka równowagi i „równych odległości” – zna daty: układu polsko-rumuńskiego (III 1921), traktatu polsko-radzieckiego o nieagresji (1932), polsko-niemieckiej Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu Międzymorze – zna daty: układu w Rapallo (1922), układu w Locarno (1925) – przedstawia koncepcję Józefa Piłsudskiego dotyczącą prowadzenia Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminu wojna prewencyjna – wyjaśnia, jaki wpływ na pozycję międzynarodową Polski miały układy w Rapallo i Locarno – wyjaśnia, jaki wpływ na pozycję międzynarodową Polski miały polsko- Uczeń: – ocenia pozycję II Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej 48 u międzywojenn ym – wyjaśnia, które z nich miały stanowić gwarancję bezpieczeństw a II Rzeczypospoli tej deklaracji o niestosowaniu przemocy (1934) – identyfikuje postać Józefa Becka – omawia stosunek państw sąsiednich do II Rzeczypospolitej – charakteryzuje stosunki polsko- -radzieckie i polsko- -niemieckie w dwudziestoleciu międzywojennym polityki zagranicznej i przykłady jej realizacji – omawia ideę Międzymorza i wyjaśnia przyczyny jej niepowodzenia – wskazuje zagrożenia, jakie stwarzały dla Polski układy z Rapallo i Locarno – opisuje polską politykę zagraniczną w latach 30. XX w. -radziecki traktat o nieagresji i polsko- -niemiecka deklaracja o niestosowaniu przemocy Droga do wojny Uczeń: – zna daty: paktu Ribbentrop– Mołotow (23 VIII 1939), polsko- -brytyjskiego sojuszu polityczno-wojskowego (25 VIII 1939) – wskazuje na mapie obszary, które Uczeń: – wyjaśnia znaczenie terminów: eksterytorialność – zna daty: zajęcia Zaolzia przez Polskę (2 X 1938), polsko–brytyjskich gwarancji pomocy w razie ataku Niemiec (IV 1939), wypowiedzenia przez Niemcy deklaracji Uczeń: – zna daty: przedstawienia po raz pierwszy propozycji tzw. ostatecznego uregulowania spraw spornych między Polską a Niemcami (X 1938), przedstawienia po raz ostatni propozycji tzw. ostatecznego uregulowania spraw Uczeń: – przedstawia przyczyny konfliktu polsko- -czechosłowackiego o Zaolzie – charakteryzuje relacje polsko- -brytyjskie i polsko- -francuskie w przededniu II wojny światowej – wyjaśnia, jaki wpływ miały brytyjskie i francuskie gwarancje Uczeń: – ocenia postawę rządu polskiego wobec problemu Zaolzia – ocenia postawę społeczeństwa polskiego wobec żądań niemieckich 49 na mocy paktu Ribbentrop– Mołotow miały przypaść III Rzeszy i ZSRS – przedstawia żądania, jakie III Rzesza wysunęła wobec Polski w 1938 r. – wymienia postanowienia paktu Ribbentrop– Mołotow o niestosowaniu przemocy z Polską (IV 1939) – identyfikuje postacie: Joachima von Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa, Józefa Becka – wskazuje na mapie Zaolzie, tzw. „korytarz” – omawia postawę władz II Rzeczypospolitej wobec żądań niemieckich – wyjaśnia, jakie znaczenie dla Polski miało zawarcie paktu Ribbentrop–Mołotow spornych między Polską a Niemcami (III 1939), przemówienia sejmowego Józefa Becka (5 V 1939) – wyjaśnia, w jakich okolicznościach nastąpiło włączenie Zaolzia do II Rzeczypospolitej – wyjaśnia, jakie cele przyświecały polityce zagranicznej Wielkiej Brytanii i Francji wobec Polski w 1939 r. – przedstawia okoliczności zawarcia paktu Ribbentrop– –Mołotow dla Polski na politykę Adolfa Hitlera Webinar - nagranie Lekcja w pigułce: Arabowie i islam Prowadzący: Agnieszka Jankowiak-Maik EDYCJA 2022 Aktywność niezbędna do uzyskania Certyfikatu 2022 I stopnia Kurs Gotowy sposób na lekcję: Arabowie i islam Autor: Agnieszka Jankowiak-Maik EDYCJA 2022 Aktywność niezbędna do uzyskania Certyfikatu 2022 I stopnia Webinar - nagranie Lekcja w pigułce: Rozwijam skrzydła, czyli o budowaniu samoświadomości i samoakceptacji Prowadzący: Przemek Staroń i Marta Młyńska EDYCJA 2022 Aktywność niezbędna do uzyskania Certyfikatu 2022 I stopnia Kurs Gotowy sposób na lekcję: Rozwijam skrzydła, czyli o budowaniu samoświadomości i samoakceptacji Autor: Przemek Staroń i Marta Młyńska EDYCJA 2022 Aktywność niezbędna do uzyskania Certyfikatu 2022 I stopnia Webinar - nagranie Lekcja w pigułce: Polska za panowania Kazimierza Wielkiego Prowadzący: Agnieszka Jankowiak-Maik EDYCJA 2022 Aktywność niezbędna do uzyskania Certyfikatu 2022 I stopnia Zobacz wszystkie

odrodzenie państwa polskiego po i wojnie światowej